© 2010-2015 Fundacja Humanites
W myśl filozofii Rudolfa Steinera człowiek jest istotą uczestniczącą w dwóch światach: w świecie materialno-cielesnym oraz w świecie bosko-duchowym. Składa się on z trzech elementów: ciała, duszy i ducha. Dusza jest tym elementem, który łączy w sobie zarówno świat duchowy jak i ziemski. Oddziałują bowiem na nią z jednej strony popędy oraz bodźce dochodzące z organów zmysłowych, z drugiej zaś strony jaźń pochodząca ze świata bosko-duchowego.
Do momentu narodzin człowiek przebywa w świecie duszno-duchowym. Przy narodzinach duszno-duchowy element łączy się z ciałem, które jest częścią świata materialnego. Prawidłowe ich zespolenie jest ogromnie istotne dla całego ziemskiego życia człowieka. Jest ono także procesem długotrwałym i wymagającym pomocy oraz zaangażowania ze strony rodziców dziecka, wychowawców i nauczycieli.
Człony ludzkiej natury rozwijają się w ciągu trzech kolejnych siedmioleci życia człowieka, dlatego w chwili urodzenia mówi się o niepełnych jeszcze narodzinach człowieka. Wyróżnia się trzy istotne dla wychowania i nauczania siedmiolecia:
I. trwające od narodzin do 7 roku życia
II. trwające od 7 do 14 roku życia
III trwające od 14 do 21 roku życia
Pierwsze siedmiolecie człowieka
W pierwszym siedmioleciu pod wpływem działania sił eterycznych wzrasta i rozwija się ciało fizyczne człowieka. Zmienia ono swe proporcje intensywnie. Ten okres to czas kiedy u dziecka dominuje myślenie magiczne. Żyje w świecie obrazów baśniowych. Mocno wierzy, żę dobro zawsze zwycięża, a zło zostaje pokonane. Postrzega także w tych kategoriach otaczający go świat rzeczywisty, który jawi mu się jako dobry. W stosunku do świata małe dziecko cechuje niezwykła otwartość. Przyjmuje ono wszystko bez oporu z otoczenia, wchłania to w siebie, a następnie wychodzi do świata zewnętrznego odpowiadając naśladowaniem go. Przeżycia tego okresu są odbierane bez udziału świadomości i przenikają w całości do obszaru duszy dziecka.
Drugie siedmiolecie człowieka
Ciało fizyczne w dalszym ciągu ulega zmianom. Sylwetka dziecka przedszkolnego osiąga cechy sylwetki dziecka szkolnego. rozpoczyna się proces wymiany uzębienia. Około 7 roku życia metamorfozie ulega myślenie. Pierwsze trzy lata szkoły to okres szczęśliwy i pełen harmonii w życiu dziecka. Nauczyciel jest niepodważalnym autorytetem, a jego słowa i zachowanie traktowane są przez dziecko z ogromnym szacunkiem. Mniej więcej w wieku 9 lat dziecko przechodzi tzw. Rubikon. Jest to okres bardzo istotnych zmian w jego relacji ze światem. Do tej pory żyło ono jeszcze w pełnym fantazji świecie baśni i legend. Teraz zaczyna dostrzegać realność świata zewnętrznego. Odkrywa, że rzeczywistość ma charakter materialny. Dziecko zaczyna kierować swoje zainteresowania ku przyrodniczo-naukowemu poznaniu świata. Nie wystarcza mu juz jedynie autorytet nauczyciela. Zaczyna teraz naśladować zachowania bohaterów książkowych, którzy posiadają nadludzkie siły i zdolności. Dziecko występuje przeciwko światu zewnętrznemu, co spowodowane jest budzeniem się jaźni. W drugim siedmioleciu dziecko życje zamknięte we własnym świecie wewnętrznym i jest szczęśliwe „samo w sobie”. Harmonia owa zostaje zakłócona wówczas, gdy ze świata zewnętrznego docierają wrażenia, z którymi dziecko nie potrafi sobie poradzić. Wrażenia te albo zostają przyjęte po pewnym procesie analizy i znajdują miejsce w świecie dziecka, albo są mu niedostępne i w życiu dorosłym prowadzą do zaburzeń psychicznych.
Trzecie siedmiolecie człowieka
Trzecie siedmiolecie to czas, kiedy sylwetka przekształca się z typowo dziecięcej w sylwetkę dorosłego człowieka. Następuje harmonizacja proporcji, rysy twarzy nabierają cech indywidualnych. Jest to okres otwarcia się młodej osoby na świat zewnętrzny. Teraz następuje próba przetworzenia świata wg własnych norm. Własne sądy i opinie znaczą więcej niż słowa nauczyciela. Dziecko staje się osobą aktywną społecznie. Rodzi się w nim poczucie własnego sądu. Dostrzega prawdziwość świata i dąży do zrozumienia obowiązujących w nim zasad i norm. Młoda osoba przestaje zauważać jedynie jego piękno. W trzecim siedmioleciu, które obejmuje fazę dojrzewania następuje załamanie się barier otaczających wewnętrzny świat dziecka. Dziecko przechodzi „okres burzy i naporu”, chce zdobyć i przeobrazić świat zewnętrzny.
Podsumowanie
Dziecko objawia się światu poprzed trzy aktywności duszy – myślenie, uczucie i wolę. W kolejnych fazach rozwojowych życia dziecka jedna z nich jest dominującą, jednakże zawsze występują one razem choć w różnych proporcjach. W pierwszym siedmioleciu dziecko żyje przede wszystkim w działaniu woli. W drugim dominująca jest sfera uczuciowa. Trzecie siedmiolecie to czas przejawiania się aktywności myślenia abstrakcyjnego.