Autor: Zofia Dzik

1. Rozwód jako kryzys dotykający całą rodzinę

2. Portret psychologiczny dziecka, będącego w sytuacji rozwodu swoich rodziców –  Rozpoznawanie symptomów występujących u dzieci w konfliktach około rozwodowych

3. Dlaczego rozwód tak rani dzieci?

4. Fazy radzenia sobie z sytuacją rozwodu

5. Zespół Alienacji Rodzicielskiej – jako pułapka „gry dzieckiem”

• Definicja
• Syndromy
• Rozpoznaj i nazwij swoje emocje
• Przykłady zachowań – często nieświadomych technik manipulacji

6. Jak skutecznie pomóc dziecku … i sobie?

• 7 Prawd
• Kilka słów o mediacji
• Kika wskazówek jak rozmawiać z dzieckiem

Gdzie szukać pomocy?

Rozwód jako kryzys dotykający całą rodzinę.

Konieczność uświadomienia sobie sytuacji, z którą się mierzymy…

Kryzys czyli stan:

• dezorganizacji,
• lęku,
• zagubienia,
• bezradności,
• poczucia nieodwracalnej straty i bezsilności w obliczu chaosu….

Jednocześnie warto pamiętać, że kryzys związany z rozwodem jest co do zasady zjawiskiem ograniczonym w czasie…

Rozwód – na drugim miejscu  43 najbardziej stresujących  wydarzeń życiowych

1.Śmierć współmałżonka

2.Rozwód

 3.Separacja lub zerwanie

4.Więzienie

5.Śmierć bliskiego członka rodziny

Źródło: Thomas Holmes i Richard Rahe Lista stresujących wydarzeń życiowych

Dziecko – najbardziej obciążony uczestnik kryzysu…

Zespół Alienacji Rodzicielskiej – jako pułapka „gry dzieckiem”.

• —Zespół Gardnera PAS (Parent Alienation Syndrome)

Zaburzenia prezentowane przez dziecko, które pod wpływem manipulacji ze strony jednego z opiekunów, zwykle pełniącego pierwszoplanową role w wychowaniu, przesadnie krytykuje i dewaluuje drugiego opiekuna, nie przejawiając przy tym poczucia winy i wstydu; niezbędnym warunkiem stwierdzenia PAS jest przekonanie dziecka, iż wyraża własne opinie”.

PAS – syndromy:

1. Aktywne oczernianie – przypisywanie drugoplanowemu opiekunowi negatywnych cech, zachowań

2. Słabe, lekkomyślne lub absurdalne uzasadnienie dla tych oskarżeń

3. Brak ambiwalencji – jednoznacznie wrogi stosunek do opiekuna

4. Zjawisko “niezależnego myślenia” – przekonanie dziecka, że wypowiada ono własne sady i przekonania

5. Trzymanie strony rodzica oddzielającego dziecko od drugiego rodzica

6. Brak poczucia winy wobec okrucieństwa i/albo wykorzystywania odrzuconego rodzica

7. Obecność tzw. “pożyczonych scenariuszy “ – dziecko przytacza te same argumenty i opisuje te same sytuacje, a nawet używa tych samych słów, co główny opiekun

8. Rozszerzanie się animozji wobec drugiego opiekuna na jego przyjaciół i dalszą rodzinę

Rozpoznaj i nazwij swoje emocje:

Ćwiczenie II (15 -20 min)

Rozpoznaj siebie – rozgrzewka

Na stole leży dużo rozsypanych zdjęć przeróżnych osób w różnych sytuacjach każdy z uczestników wybiera jedno zdjęcie, z którym się obecnie utożsamia. Następnie w grupach uczestnicy opowiadają dlaczego wybrali dane zdjęcie.

Ćwiczenie III (20 -30 min)

Rozpoznanie i nazwanie własnych emocji

W grupach wypisanie myśli i emocji związanych z procesem rozwodu. Dla wybranych 3-5 najczęściej towarzyszących nam uczuć, myśli dopisanie formy ich artykulacji zewnętrznej (zwrócenie uwagi na komunikaty: Ty v. Ja). Podsumowanie ćwiczenia zwracając uwagę na to, na które z tych zachowań, komunikatów mogą i jak wpływać na dziecko i w jaki sposób.

PAS – Przykłady (nie)świadomych działań…:

1.Na radość i miłość dziecka do drugiego rodzica reakcja smutkiem, złością lub brakiem zainteresowania tym co dziecko robiło z tym drugim rodzicem.

2.Planowanie innych atrakcyjnych zajęć na weekendowe spotkania z drugim rodzicem.

3.Zdanie „Musisz iść teraz do mamy/taty” z niewypowiedzianym przesłaniem „Jeśli mnie kochasz powinieneś zostać” – staje się dręczącą pułapką uczuć dla dziecka.

4.Brak wspólnych przeżyć czy nawet fotografii drugiego rodzica w pokoju dziecka .

5.Przekazywanie dzieci przy furtce, na parkingu połączone z kłótnia lub zupełnym chłodem – tak że dziecko ma zawsze poczucie, iż jest powodem złego nastroju.

Otwartość na pomoc…

Przypomnienie – Rozwód to poważny kryzys całej rodziny! Rodzice wolą czasem poświęcić swoje dzieci i rodziny niż przyjąć profesjonalną pomoc… Dlatego też, jeśli masz wrażenie, że walczycie z mężem o sprawy materialne, opiekę nad dzieckiem,  szukaj pomocy  mediatora, psychologa . — —Jeśli czujecie, że nie radzicie sobie z uczuciami związanymi z rozwodem, rozmawiajcie z życzliwymi osobami. Pytajcie o radę tych którym ufacie, skorzystajcie z pomocy psychologa, mediatora, weźcie udział w spotkaniach grupy dla rodziców, polegających na pomocy udzielanej przez osoby posiadające podobne problemy życiowe.

Kilka słów na temat mediacji:

Natura Mediacji

Mediacja polega na usprawnieniu komunikacji pomiędzy stronami, jak najpełniejszym rozważeniu wszelkich możliwych rozwiązań, kierowaniu się potrzebami obu stron, pomaganiu parze w osiągnięciu satysfakcjonującego porozumienia i dostarczaniu na przyszłość wzorca rozwiązywania konfliktów.

Sprawy, w których mediacja jest pomocna

ustalenie warunków rozwodu (korzystanie ze wspólnego mieszkania, podział majątku, wysokość alimentów, opieka nad dziećmi, kontakty rodzica mieszkającego osobno z dziećmi, etc.). Mediacja może być punktem wyjścia do skorzystania z terapii małżeńskiej w przypadku tych małżeństw, które przeżywając kryzys jednocześnie dorzucają możliwość rozwodu.

Podstawowe zasady mediacji:

• Bezstronność
• Neutralność
• Dobrowolność
• Skierowanie ku przyszłości
• Poufność

Bibliografia:

1.Alicja Czerederecka „ Syndrom oddzielenia od drugoplanowego opiekuna (PAS)”

2. Ekspertyza wykonana na zlecenie biura rzecznika praw dziecka dotycząca syndromu Gardnera jako wyodrębionej jednostki chorobowej oraz jego przydatności w orzecznictwie sądów

3. Fundacja „Partners” – Dziecko w rozwodzie – poradnik dla osób pomagającym dzieciom. Warszawa 2005

4.Materiały Komitetu Ochrony Praw Dziecka www.kopd.pl

5.Elżbieta Zdankiewicz-Ścigała –”Psychologia kryzysu”

6.Astrid von Friesen „Od agresji do czułości”

7.Katarzyna Wilczek, „Jach uchronić dziecko przed skutkami rozwodu”

8.Ewa Pągowska „Gdy rodzice się rozwodzą…”

9.Magdalena Popiołek „Program szkolenia psychoedukacyjnego na temat PAS dla rodziców dzieci rozwodzących się”

10.Dominik Krzyżanowski , Olimpia Różańska, Alicja Chybicka, Eleonora Mess, „Systemy wsparcia dla osieroconych”

11.Alicja Czerederecka, Teresa Jaśkiewicz-Obydzińska „Kazirodztwo czy „tylko” konflikt rodzinny– trudności diagnostyczne „

12.Maria Molicka „Bajki terapeutyczne ” część 1 i część 2